Florence I (grijs-groen-blauw)

1960, olie op doek, 195 x 97 cm
Collectie Stichting Gaston Bertrand
Inventarisnumemr 861

Voor sommige kunstenaars is geometrische abstractie een doel, maar voor Bertrand is het alleen maar een middel om het sentimentele te beheersen en om aan de compositie de nodige samenhang en soberheid te geven. Hoewel de abstracte revolutie in de jaren na de oorlog voor veel kunstenaars belangrijk was, lijkt het alsof dat dit voor Bertrand geen breuk met zijn kunst was, maar een aansporing om de werkelijke wereld uit te klaren. Zijn eigen woorden enkele maanden voor zijn ontdekking van de kapel van de Medicis verklaren deze bewering "Niets weerhoudt een kunstenaar er van om zijn meesterwerken op het werkelijke te baseren, maar in die werkelijkheid moet hij een keuze maken. Die keuze is noodzakelijk opdat het werk de tand des tijds kan doorstaan en moet gebaseerd zijn op abstractie, onzichtbaar voor de leek, maar een abstractie die aan het werk rythme, noblesse, of in één woord tijdloosheid kan geven. En hier sluit ik me aan bij enkele algemene principes, in het bijzonder die van de rede en de berekenende geest, inspirerende en bezielende waarden, maar altijd aanwezig in elk werk van kwaliteit". We herkennen hier de "klassieke" kunstenaar voor wie abstractie rijmt met het zoeken naar harmonie door mathematisch evenwicht.

Zonder het te hebben over de historische tegenstrijdigheid tussen Florence en Venetië, tussen vorm en kleur, kan men stellen dat bij Gaston Bertrand de aandacht voor de lijnen domineerde, zowel wat betreft het vormelijk evenwicht van de compositie als voor de samenhang er van. "Klassiek" in zijn voorkeuren, herkent men hier de kwaliteiten van de Belgische kunstenaar: het primeren van de vormelijke harmonie op het expressieve zoeken, de zowel materiële als spirituele onvergankelijkheid van het gedane, de overtuiging dat de kunst bovenzinnelijk is en dat voor alles op het niveau van de sublimiteit een specifieke en niet alledaagse taal zich opdringt.

Veertig jaar na zijn reis door Italië zegt Gaston Bertrand: "Het is overduidelijk dat ik in Italië de kleur heb ontdekt, de noodzaak en de kracht van de kleur, en in het bijzonder in de architektuur". De kunstenaar was zo voorzichtig er bij te vermelden hoezeer dit chromatisch ontwaken niets te maken had met de werkelijke kleur van de kapel van de Medicis. Om zich hiervan te overtuigen volstaat het om de zo uiteenlopende kleurharmoniën te vergelijken die de kunstenaar bedacht voor elke van zijn grote vertikale doeken geïnspireerd op de kapel van de Medicis met als titel Florence.