Welkom
Moeten wij Gaston Bertrand als een abstract schilder beschouwen ? Een zeker waas van dubbelzinnigheid dat sinds lang over het werk van de kunstenaar hangt, verantwoordt nochtans de probleemstelling. Met in gedachten zijn belanggrijke reeks zuiver geometrische creaties, zouden wij spontaan affirmatief op de vraag antwoorden. Maar hoe verklaren wij dan de aanwezigheid van de menselijke figuur in heel zijn oeuvre, tot het einde toe – een feit dat hem situeert in de sfeer van wat nu juist doorgaans figuratieve kunst wordt genoemd ? Zijn er dus twee Bertrands ? Wij zouden dus kunnen zeggen dat Gaston Bertrand naar goeddunken en afhankelijk van zijn stemming zowel de ene als de andere strekking volgde, in tegenstelling met de overgrote meerderheid van de bekende abstracte kunstenaars – op enkele uitzonderingen na, zoals Ben Nicholson in Engeland, die soms vrij dicht bij onze kunstenaar staat. Niettegenstaande het courante gebruik van de benaming sedert bijna een eeuw, en ondanks de vele definities die critici en kunstenaars zelf eraan hebben gegeven, blijft de abstractie een onduidelijk begrip.Waarom dan het probleem opwerpen met betrekking tot Gaston Bertrand ? Omdat zijn werk zich klaarblijkelijk juist ontwikkeld heft op de breuklijn tussen de twee stromingen die de hedendaagse kunst in feite verdelen. Dat alleen al maakt zijn kunst zo speciaal en getuigt van zijn buitengewone vermogen tot synthese. |
Portret van Serge Goyens de Heusch, 1978 |
Wij zouden het zo kunnen stellen dat bij hen de geometrie een plastisch doel bleef, in de mate dat ze een esthetische dimensie bereikte, terwijl zij voor Gaston Bertrand een middel was om de gevoelsontladingen ten aanzien van het reële te beheersen – nog een teken van afstandelijkheid – en tevens om aan de ‘herstelde wereld’ van het kunstwerk haar samenhang en onbeweeglijkheid, kortom haar strengheid te geven. Figuur, landschap, architectuur : dingen die buiten de kunstenaar liggen. Nochtans vond hij er altijd de structuren en harmonische elementen in die aan die van hemzelf beantwoordden. Dat is wat Gaston Bertrand onderscheit van de grote groep hedendaagse kunstenaars die zoals hij door een abstracte picturale taal bekoord werden en worden. Was het reële essentieel in zijn oeuvre, dan telden voor hem toch vooral de subjectieve ervaringen en veel minder de dingen of afzonderlijke wezens die daar toevallig de oorzaak van waren. Zou de originaliteit van Gaston Bertrand binnen de modernistische stroming niet liggen in het feit dat zijn werk – ook al refereert het aan een zekere ogen-realiteit of zelfs aan het imaginaire – een evocatieve kracht bezit die als vanzelf een kosmische orde weerspiegelt of, beter gezegd, een voorm oproept die niet het werk uitdrukt, er geen beeld van is, zelfs geen teken, maar die aangeeft wat het werk zelf is ? Serge Goyens de Heusch, Voorzitter van de Stichting |
|
Activiteiten van de Stichting Gaston Bertrand De Stichting die opgericht werd in 1986 (KB van 17 december) “heeft als doel om het werk van Gaston Bertrand bekend te maken en bekend te houden en om zijn oeuvre open te stellen voor een zo breed mogelijk publiek. Dit door het organiseren van tentoonstellingen, door de realisatie van filmmateriaal, door het uitgeven van naslagwerken en tijdschriften, en meer algemeen door de artistieke en culturele verspreiding van de werken en de bewaring van de archieven van de kunstenaar”. Al die tijd heeft de Stichting Gaston Bertrand zich met alle middelen ingezet voor de promotie van zijn kunstenaar volgens zijn wensen toen hij zijn stichting oprichtte: Door het uitgeven van vele naslagwerken, zoals de retrospectieve catalogi van de tentoonstellingen in Oostende en Luik (1988-1989), die in Parijs (1995) en in Rome (1996), van de Verzamelde gravures (1996), van de monografie uitgegeven door het Mercator Fonds (1997) en de Catalogi van de schilderijen (2001), van De tekening in het werk van Gaston Bertrand (2002) en van de Conversaties (2014). Door het tentoonstellen van zijn werken, individueel of collectief, in België en in het buitenland. Meerdere collectieve tentoonstellingen toonden het werk van Bertrand, zo bijvoorbeeld in het Cultureel Centrum van Hasselt en in het Musée des Beaux-Arts van Bergen in 1987, in het Koninklijk Museum voor de Belgische Hedendaagse Kunst in Brussel in 1990 (Goldschmidt collectie), in de Stichting voor de Belgische Hedendaagse Kunst te Brussel en in andere Belgische steden in 1987, 1988, 1990, 1992, 1994,1995 en 2004 ter gelegenheid van het eerbetoon voor zijn schildersatelier in de Hogeschool Sint Lukas te Brussel, in het Museum Dhondt-Dhaenens te Deurle in 1989, in de galerij van Het Gemeentekrediet te Brussel (vandaag Belfius) in 1992 ter gelegenheid van de belangrijke tentoonstelling geweid aan de Jonge Belgische Schilderkunst, in het Museum van Elsene te Brussel in 1995, 2001, 2003 (Collectie Simon) en 2012 (Collectie Verbaet), in de galerie van het Gemeentekrediet te Brussel in 1996, in de Witte Zaal te Gent en in het Albert Van Dyck Museum te Schilde in 1999, in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel ter gelegenheid van Europalia Brussel in 2000, in het Musée Ianchelevici te La Louvière en in het Musée des Beaux Arts te Charleroi in 2001, in de Botanique te Brussel en in het S.M.A.K. te Gent in 2003, in de Stichting Luc Peire te Knokke in 2004, in het Musée van Louvain-la-Neuve, in 2012 in de zaal Allende van de ULB te Brussel ter gelegenheid van het eerbetoon aan Nicolas de Staël en in het Cultureel Centrum van Ukkel te Brussel, in het Musée des Beaux-Arts in Bergen (BAM) in 2014 ter gelegenheid van een overzicht van de Belgische geometrische abstractie na 1945, in het Verbaet Art Center te Antwerpen in 2015, in 2016 in het M HKA te Antwerpen, in Bateliers te Namen (tentoonstelling over de architect Roger Bastin) en in de venetiaanse galerijen te Oostende ter gelegenheid van de tentoonstelling B.Last die drie generaties Belgische abstracte kunstenaars samenbracht. De werken van Gaston Bertrand werden ook meerdere keren tentoongesteld op de evenementen Lineart te Gent, de antiekbeurs Brafa te Brussel en Eurantica te Brussel. Ook in het buitenland werden de werken van Bertrand opgemerkt in collectieve tentoonstellingen zoals in Barcelona in 1990 tijdens het evenement Art Biaf, te Praag in 1991, in het Centre Wallonie-Bruxelles te Parijs in 1991 en in 2008, in Orléans in 1995, en sinds 1996 in andere wereldsteden in de rondreizende tentoonstelling Van Ensor tot Landuyt, van Khnopff tot Somville, in het Paleis Graci te Venetië in 1997, in de Gallerij van de Offici te Firenze in 2004 en 2014, en 2015 in het Espace de l’Art Concret te Mouans-Sartoux (Zuid Frankrijk) voor een overzichtstentoonstelling van de Belgische geometrische abstractie en, in hetzelfde jaar, in de Parasol Unit Foundation te Londen (The Gap : Selected Abstract art from Belgium). Door de creatie van de Prijs Gaston Bertrand toegekend aan Boris Semenoff in 1999 ter gelegenheid van de eerste editie van de prijs. Sindsdien werden 5 andere Belgische kunstenaars gelauwerd met de Prijs. Francis De Bolle in 2007, Christian Rolet in 2010, Camille De Taeye in 2012, Jacques Zimmermann in 2014, Gisèle Van Lange in 2016, Dominiq Fournal in 2018, Denis De Mot in 2021 enbern Wéry in 2023 Door het oprichten van de archieven van de Stichting, oorspronkelijk met de vele documenten nagelaten door Gaston Bertrand; waaronder de inventaris van zijn werken, de werkboeken van zijn atelier (met informatie over zijn picturale techniek), documenten en correspondentie over tentoonstellingen, de voorbereidingen en de ontvangen bestellingen, de uitnodigingen en de catalogi waar hij actief aan meewerkte, meerdere persartikels, een complete lijst van zijn verkochte werken in publieke verkopen, de agenda’s van zijn cursussen in het Sint Lucas Instituut te Brussel, biografische informatie, informatie over zijn reizen, correspondentie met zijn familie, vrienden en professionele contacten, foto’s van zijn jeugd en zijn gezin en van zijn huis-atelier gebouwd door Jacques Dupuis, van zijn vrienden, van de Jonge Belgische Kunst, van het schildersatelier in Sint Lucas, van hem zelf aan het werk, op reis en tijdens tentoonstellingen… Door het voortdurend opvolgen van nieuws over de kunstenaar, in België en het buitenland, door de vele contacten met musea, tentoonstellingsruimtes, culturele centra, verkoopzalen maar ook verzamelaars en liefhebbers van zijn werk. |
|
